Cennet Kuşu Çiçeği Bakımı Nasıl Yapılır?

Benzersiz bir görünüme sahip olan cennet kuşu çiçeği (Strelitzia spp.) en bilindik tropikal çiçeklerden biridir. Muz bitkisiyle yakın akrabadır. Bitkiye bu enteresan ismi, aynı isme sahip olan tropikal bir kuş türüne olan benzerliği nedeniyle verilmiştir. Tropikal bitkilerin çoğundan daha kolay yetiştirilen bu bitki ev ortamında da şaşırtıcı derecede hızlı büyüyüp serpilir.
Cennet kuşu çiçeği yaz mevsiminde dışarı taşınabilir ve yılın yarısında dışarıda coşar. Genellikle kışın sonlarına doğru ya da ilkbaharın başlangıcında açan bu çiçek ideal şartlar sağlandığı takdirde yılın diğer zamanlarında da tomurcuklanabilir. Topraktan direkt olarak dik yapraklarıyla büyüyen bu bitkinin bir gövdesi yoktur. Bitkinin geniş yapraklarının boyu 30-45 cm civarındadır. Bu yapraklar rüzgârlı havaya ya da insanların çok sık gelip geçtiği bir yerde sürtünmeye maruz kalırsa ikiye bölünebilir. Cennet kuşu çiçeği, kediler ve köpekler için zehirlidir.

Cennet Kuşu Çiçeği Bakımı

Cennet kuşu çiçeği, ev ortamında da rahatlıkla bakılabilen bir bitkidir. Bununla birlikte, en büyük dezavantajı boyudur; zira bu bitkinin boyu 1,5-2 metreye kadar uzayabilmektedir. Cennet kuşu çiçeğinin açmadan önce olgunlaşması için 3 ila 5 yıl geçmesi gerekir. Dış mekânlarda diğer bitkilere sorunsuzca eşlik edebilen bu bitki sıcak iklime sahip bir yerde dışarıya dikildiğinde de kendi kendine büyüyebilir. Bunun sonucunda ise yapraklarının boyunu aşan çiçekleriyle göz alıcı bir görünüm sergileyecektir.

Bitkinizi evde başarılı bir şekilde yetiştirmenin kilit noktası onu doğrudan güneş ışığı alan, aydınlık bir yerde tutmak, düzenli olarak sulamak ve uygun sıcaklığı sağlamaktır. Bitkinizi ilkbaharın başlarında, yeni büyüme döneminden önce organik gübreyle besleyin ve büyüme dönemi boyunca ona her hafta gübre verin. Hayatta kalma oranını artırmak için bitkinizi sıcak yaz günlerinde dışarı koyabilmenize, kışın ise içeri taşımanıza olanak veren bir saksı tercih edin.

Işık

Bu özel bitkinin kusursuz bir şekilde çiçeklenmesi için doğrudan güneş ışığını da içeren bolca parlak ışığa ihtiyacı vardır. Bununla birlikte, yazın öğle vaktinin kavurucu güneşine direkt olarak maruz kalmaması, mümkünse ondan korunması gerekir. Bu bitki için ideal konum, pencereleri doğu veya batı cepheli olan bir odadır. Pencereleri yalnızca kuzeye bakan odalardan ise kaçınmakta yarar vardır.

Toprak

Saksıdaki bitkileriniz için verimli, iyi drene edilmiş bir toprak karışımı veya organik gübre karışımı tercih etmelisiniz. Suyun toprağa güzelce ulaşabilmesi ve saksının dışına taşabilmesi için saksınızın geniş drenaj delikleri olması gerektiğini unutmayın.

Sulama

Toprağı yıl boyunca devamlı olarak nemli tutmalısınız. Sırılsıklam olmasına hiç gerek yoktur. İlkbahar ve yaz mevsimlerinde büyük yapraklarından nem kaybedeceği için bitkinizi bu dönemlerde günde bir kez sulamaya özen göstermelisiniz. Suyun drenaj deliklerinden boşaldığını görene kadar bitkinizi sulayabilirsiniz. Ama onun sırılsıklam olmadığından, su içinde kalmadığından da emin olmanız gerekir. Şayet fazla sulanırsa bitkinizin yaprakları kuruyup solacaktır. Az sulanması halinde ise merkeze en uzak olan yapraklar sararacaktır.

Isı ve Nem

Cennet kuşu çiçeği bolca nem sever. Evinizdeki hava kuruduğunda çiçeğinize su püskürtmek için elinizin altında bir sprey şişe bulundurmanızda fayda vardır. Kış mevsiminde havadaki sıcaklığın 15 santigrat derecenin üstünde olması gerekir. Cennet kuşu çiçeği soğuğa dayanıklı olmamakla beraber dondan hasar gördüğünde yavaş yavaş iyileşecektir.

Gübre

Cennet kuşu çiçeği beslenmeyi çok sever. Bitkinizi ilkbaharda yavaş salınımlı topaklarla besleyebilirsiniz veya büyüme dönemi boyunca haftada bir kez ona sıvı gübre vermeyi tercih edebilirsiniz.

Cennet Kuşu Çiçeği Türleri

Cennet kuşu çiçeğinin beş türü vardır. Bunlardan yalnızca iki tanesi yaygın olarak ev ortamında yetiştirilmektedir: S. reginae (turuncu cennet kuşu çiçeği) ve S. nicolai (beyaz cennet kuşu çiçeği).

Strelitzia reginae “Glauca”: Turuncu renkli bu türün tozluymuş gibi görünen, gri renkli yaprakları ve sapları vardır.
Strelitzia reginae “Humilis” ya da “Pygmaea”: Turuncu renge sahip bu türün boyu yalnızca 1 metreye ulaşmaktadır.
Strelitzia reginae “Ovata”: Turuncu renkli bu türün yaprak ayaları oval biçimlidir.
Strelitzia juncea: Yapraksız olan bu cennet kuşu türünde yaprak ayası bulunmaz; bu nedenle sapları kamışa benzetilir.
Strelitzia caudata: Yaklaşık 7,5 metrelik boya sahip olan bu tür Güney Afrika’nın yüksek rakımlı bölgelerinde yetişir ve “dağ cenneti kuşu” adıyla da bilinir. Beyaz ve mavi renkli taç yapraklarla açan bu çiçek en nadir ve zor bulunan türdür.

Budama

Cennet kuşu çiçekleri taçyapraklarını döküp ölmeden önce yaklaşık olarak üç hafta dayanır. Yaşlı ya da zarar görmüş bitki özünü çıkarın. Bu, yaprakları inceltmenin en iyi yoludur. Yaprakları çekerek ya da keskin bir alet yardımıyla koparın. Bir bitki üzerinden gerçekleştirdiğiniz işlemin ardından diğer bitkiye geçerken aletlerinizi sterilize edin. Sağlıklı görünen yapraklara dokunmayın. Şayet bitkiniz fazla büyüdüyse ve onun kayda değer bir kısmını budamanız gerekiyorsa bunu ilkbaharın başlarında çift kollu bir budama makası, bahçıvan makası ya da bir budama testeresi kullanarak yapabilirsiniz. Çit budayıcı kullanmanız yersiz olur; zira o tür aletlerin ucu pürüzlüdür. Tüm yaprakları ve sapları toprağın hemen üstündeki bölüme kadar kesebilirsiniz. Bitkiniz çok karman çormansa uzun saplı bir budayıcı yardımıyla seçtiğiniz sapları ve yaprakları koparabilirsiniz.

Cennet Kuşu Çiçeğini Çoğaltma

Cennet kuşu çiçeğini çoğaltmanın en iyi yolları bölme ve tohum ekme teknikleridir. Bölme yöntemi, tohum ekmeden daha hızlı ve pratiktir. Bunun için en az üç senedir çiçek açmakta olan olgun bitkileri kullanmak idealdir. İşte, cennet kuşu çiçeğini çoğaltmak için izlemeniz gereken adımlar:
Bölme yöntemiyle çoğaltmak için:

Bitkinizin boyutlarına ve rizom ve toprak altındaki kök yapısına bağlı olarak toprak altındaki ya da büyük bitkiler için kürek ve testere gibi daha büyük aletlere ihtiyacınız olacaktır. Küçük bitkiler için ise keskin bir bıçak kullanmanız yeterlidir. Ayırdığınız bitki bölümünü saksıya dikecekseniz yeni bir saksı ve iyi drene edilmiş bir toprak karışımı edinmenizde de yarar vardır.
Bitkinin tabanındaki en az üç yaprağı olan yeni büyümüş kısımları ya da filizleri de koparıp toprağın altındaki rizomu bir kürek, testere ya da bıçak yardımıyla bölebilirsiniz.
Böldüğünüz kısımları içinde iyi drene edilmiş bir toprak karışımı olan yeni bir saksıya dikebilirsiniz.

Tohumdan Yetiştirme

Cennet kuşu çiçeğini tohumdan yetiştirirken sabırlı olmalısınız. Tohumların çimlenmesi iki ayı bulabilir. Tohumları ekmeden önce oda sıcaklığında 24 ila 48 saatliğine suya yatırın. Turuncu kılçıklı kısımları koparabilirsiniz. Tohuma bıçakla ya da tırnak törpüsüyle çentik atın. Ardından, tohumunuzu 1,5-2,5 cm derinliğinde, iyi drene edilmiş bir toprak karışımına diğer tohumlarla aralarında yaklaşık 7,5 santimetrelik boşluk olacak şekilde ekin. Saksıyı doğrudan güneş almayan, sıcak bir yere (en az 26 santigrat dereceye sahip) koyun. Saksının üstünü bitki koruma camıyla ya da streç filmle kapatın ve toprağı sırılsıklam etmemek koşuluyla nemli tutun. Fideniz çimlenip iki-üç yaprak üretmeye başlayınca onu 15 santimlik bir saksıya dikin. Bitkinizin boyu 15 santime ulaştığında kalıcı evine taşınmak üzere hazır hale gelecektir.

Cennet Kuşu Çiçeğini Saksıya Dikme ve Saksı Değişimi

Son derece hızlı büyüyen cennet kuşu çiçeğinin tomurcuklanmadan önce belli boyutlara ulaşması gerekir. 90-100 cm uzunluğa sahip olan bir cennet kuşu çiçeği 25 santimlik bir saksıda sorunsuzca büyüyebilir. 1,5-2 metrelik bir çiçek ise genellikle 35 santimlik bir saksıda serpilir. Çiçeğinizi her ilkbaharda daha büyük bir saksıya dikmelisiniz.
Bitkiniz olgunluğa erişince bırakın saksısından taşsın. Böylece, güzel çiçekler açabilir. Bitkiniz olgunlaşana veya en azından bir kez çiçeklenene kadar onu bölebilirsiniz. Ne var ki, en çok çiçek kalabalık yığınlarda açacağı için bu işlemi seyrek olarak gerçekleştirmelisiniz. Saksı değişimi çiçek açma döngüsüne müdahale edecektir.

Kışlatma

Yaşadığınız bölgede hava uzun süre boyunca sıfırın altında kalıyorsa bitkinizi kış boyu içeride tutmadığınız sürece onu öldürebilirsiniz. Bununla birlikte, şayet 9. bölge (Alabama, Arizona, Kaliforniya) gibi havanın yalnızca kısa bir süreliğine düşük sıcaklıklarda seyrettiği bir yerde yaşıyorsanız bitkinizi kış bitene kadar dışarıda bırakmanızda sakınca olmayabilir. Yine de, bu durumda bitkinizin hayatta kalmak için yardımınıza ihtiyacı olacaktır.
Bitkinizin kış mevsimi süresince dışarıda kalabilmesi için sapını ve yapraklarını topraktan sadece 30 santim yukarıda olacakları şekilde budayın. Sap ve rizom kısmının tamamını bir kat malçla kaplayın. Ardından ölü örtü ve ekin sapıyla destekleyin. Son olarak nefes alabilir bir sebze örtüsü ile bitkinizin üstünü örtün ve bitkinizi ispalyaya bağlayın. Bahar gelip de don tehlikesi tamamen atlatılınca bitkinizin üstündeki katmanlardan kurtulabilirsiniz.

Yaygın Görülen Haşereler ve Hastalıklar

Yaprakbiti, kabuklu bit ve beyaz sinek  gibi haşerelerin istilasına karşı bitkinizi dikkatlice gözlemleyin. Bu tür haşerelere rastlarsanız böcek öldürücü sabunla onları derhal kontrol altına alın ve sabunu yaprakların alt taraflarına püskürtmeye özen gösterin. Sistemik bir böcek ilacı da oldukça etkilidir. Bu tür bir ilaç kullanacak olursanız bitkiniz ilacı kökünden yapraklarına ve çiçeklerine dağıtacaktır. Cennet kuşu çiçeği, kurşuni küfe (Botrytis cinerea) yakalanma riskine de açıktır. Bu hastalığa kapılan çiçekler ve yapraklarda evvela siyah lekeler, ardından ise kurşuni küf tabakası oluşur. Bu noktada, bitkinizin küften etkilenen kısımlarını koparıp onları havalandırmanız gerekir.

Cennet Kuşunu Çiçeklenmesi İçin Teşvik Etmenin Yolları

Bitkiniz 4-5 yaşına geldiğinde çiçeklenecek kadar olgunlaşmış demektir. Bu süreçte bitkinizi motive etmek adına saksısından taşmasına müsaade etmelisiniz. Onu bolca güneşle şımartın (en az 6 saatlik tam güneş ya da parlak ışık) ve düzenli olarak besleyin. Cennet kuşu çiçeğinin açmamasına sebebiyet veren en yaygın etkenlerden biri ışığın yetersiz oluşudur. Bu bitkilerin aynı zamanda yaz süresince eşit derecede nemli tutulmaları gerekir. Elbette, iki sulama arasında bitkinizin kurumasını beklemelisiniz.

Cennet Kuşu Çiçeğinde Yaygın Olarak Rastlanan Sorunlar

Cennet kuşu çiçeği, çok az sorunu olan, zahmetsiz bir bitkidir. İdeal şartlar sağlanmadığı takdirde en çok kök çürümesinin ve av peşindeki haşerelerin istilasına uğrar. Bununla birlikte, bu bitki aşırı sulanmadığı, düzenli olarak beslendiği, bolca ışık ve hava sirkülasyonuna maruz kaldığı sürece pek çok sorunu kendisinden uzak tutabilir.

Yaprakların Kuruyup Solması

Cennet kuşu çiçeğinde en sık görülen hastalık kök çürümesidir. Bitkinin kökleri su içinde kaldığı ya da uzun bir süre boyunca toprağı sırılsıklam durduğu zaman kök çürümesine yol açan bir mantar türü bitkiyi ele geçirebilir. Bu hastalık, iki sulama arasında bitkinin kuruması beklendiği takdirde def edilebilir. Bitkinizde kök çürümesi başlangıcı olduğunun bir diğer göstergesi de çürümeye yönelik nahoş bir kokudur. Bu hastalık zamanında fark edilirse bazı bitkiler kurtarılabilir. Kök çürümesini tedavi etmek için kök yumrusunu sökün, rizomun kararmış, küflü kısmını kesip atın, talimatlar doğrultusunda bir mantar ilacı uygulayın ve bitkinizi, içini taze, iyi drene edilmiş toprakla dolduracağınız sterilize edilmiş yeni bir saksıya tekrar dikin.

Yaprakların İçe Doğru Kıvrılması

Yaprakların içe doğru kıvrılması, bitkinizin az sulandığının göstergesidir. Ona daha fazla su vererek ve suyun saksının altına rahatça ulaştığından emin olarak bu sorunun önüne geçebilirsiniz. Bu kapsamlı sulama, tüm köklerin suya kavuşmasını garantiler. Ne var ki, bitkinin su içinde kalmadığından da emin olmanız gerekir. Toprağın sırılsıklam oluşu başka sorunları doğurur.

Yaprakların Sararması

Sararan yapraklar birkaç şeye delalet eder. Öncelikle, bitkinin esas yaprağı sararırsa ve bitki de olgun bir bitkiyse bu durum, yaprağın normal yaşam döngüsünün bir parçası olabilir. Bununla birlikte, birden fazla yaprak sararmaya başlarsa bitki yeterince nem almıyor demektir. Bitkinin bundan dolayı daha fazla besin alması gerekir. Şayet sararan yapraklar bitkinin dışına dönükse bu da bitkinin yeteri kadar sulanmadığını gösterir. Sorunun çözülüp çözülmeyeceğini görmek için bu etkenlerden her birini, teker teker artırabilirsiniz.

Yaprakların Yarılması ya da Bölünmesi

Bu bitkinin yaprakları bir hayli büyüktür. Özellikle cennet kuşu çiçeğiniz yılın belli bir bölümünü dışarıda geçiriyorsa ve şayet yaprakları yarılırsa ya da bölünürse, bu durum son derece normaldir. Yapraklarının ve köklerinin etrafında hava sirkülasyonu olması için bitkide doğal olarak yarıklar oluşabilir. Rüzgârın ve esintinin de bu sürece katkısı olmaktadır. Hava sirkülasyonu küfün ve haşerelerin bitkiye yerleşmesini engeller.

Sık Sorulan Sorular

Cennet Kuşu Çiçeğinin Bakımı Kolay mıdır?

Cennet kuşu çiçeği kolay yetiştirilen bir bitki olmakla birlikte düzenli beslenme ve sulanma gibi bazı istekleri vardır. Tropikal ve subtropikal türler arasında bu bitki, çok az haşere sorunu olan türlerden biridir.

Cennet Kuşu Çiçeği Ne Kadar Hızlı Büyür?

Yavaş büyüdüğü bilinen cennet kuşu çiçeğinin olgunlaşıp açması bazen beş yılı bulabilir.

Cennet kuşu çiçeği ve Kaselpina arasında ne fark vardır?

İki bitki de cennet kuşu çiçeği olarak kabul edilse de birbirlerinden oldukça farklıdırlar. Cennet kuşu çiçeği (Strelitzia) sıcak ve nemli bölgelerde serpilir. Kaselpina ise nemi sevmemekle beraber sıcak ve kurak lokasyonları tercih eder.